काठमाडौँ, साउन ५ गते । लेखक तारादेवी सुनुवारको अनुभूति–निबन्ध सङ्ग्रह ‘युद्धभूमिमा डामिएको मन’ लोकार्पण गरिएको छ । नियात्राकार प्रतीक ढकाल, साहित्यकार मोमिला, कवि डा नवराज लम्साल र समालोचक डा अशोक थापालगायतले आज यहाँ आयोजित समारोहमा उक्त कृति लोकार्पण गर्नुभयो ।
मुलुकमा सशस्त्र युद्धपछि कल्पना गरिएको रोल्पा जिल्लामा जति रुपान्तरण हुनुपर्ने थियो त्यति नभएको बरु युद्धको स्मृति दिलाउने रोग, भोक, गरिबी र समस्याबाट अझ ग्रसित भएको विम्ब पुस्तकमा समेटिएको छ । लेखकले रोल्पाबाटै किन माओवादीले दशवर्षे जनयुद्धको जग बसालेको होला भन्ने प्रश्न गर्दै अहिले युद्ध बैठान भइसक्दा समेत के साँच्चै रोल्पाली जनता खुसी छन् त भनी प्रतिप्रश्न गर्नुभएको छ ।
रोल्पालाई फन्को मार्दा लेखकले समुदायमा देखेको, भोगेको, सुनेको विषयवस्तु समेटिएको कृतिमा त्यहाँका महिलालाई युद्धले गराएको परिवर्तन, चेतनाको स्तरसमेत वर्णन गरिएको छ ।
त्यस कृतिमा एउटै जिल्लामा एक हजार चार सयभन्दा बढी नागरिक बेपत्ता भएको, द्वन्द्वका नाममा नौ सय ४६ जना मारिएका, ३३ जना बेपत्ता भएका, दुई सय एकजना अपहरणमा परेको तीन सय २३ महिलाको सिउँदो पुछिएको मार्मिक विषय र तथ्य–तथ्याङ्क प्रस्तुत छ ।धेरैजना अपाङ्ग भई वैशाखी र ह्वील चियरको सहायतमा जीवन बिताउनुपरेको तथा एक सय ८० जना बालबालिकाले बाबुआमा दुवै गुमाएर अभिभावकविहीन बन्नुपरेको तथा घरपरिवार नै छाड्न बाध्य भएका घटनासम्बन्धी विषयवस्तु समावेश छ ।
सङ्ग्रहमा शिक्षा, स्वास्थ्य तथा भैतिक पूर्वाधारको क्षेत्रमा समेत ठूलो नोक्सानी भएको विगतको सशस्त्र द्वन्द्वको फाइदा टाठाबाठाले लिन सफल भए पनि गरिब र निमुखा भने अहिले पनि मारमै रहेको घटना उल्लेख छ । द्वन्द्वको चुरो कुरोदेखि त्यो इतिहास र यो जनयुद्ध, सबैले पाएको कष्ठ उस्तै, विवाहको महत्त्व थाहै नपाई विधवा भइयो, सहिदमार्गको नालीबेली, केही नयाँ छैन भन्नेलगायतका शीर्षकमा विविध विषय समेटिएको छ ।
सङ्ग्रहका लेखक सुनुवारले रोल्पामा महिला, बालबालिकाले युद्धमा के भोगे र अहिले के भयो भन्ने विषयवस्तुको सेरोफेरोमा रही कृति लेखिएको जानकारी दिनुभयो ।
